پنجمین کنفرانس ملی فرماندهی و کنترل ایران با شعار «فرماندهی کنترل، راهبرد توسعه پایدار ملی» به میزبانی دانشگاه تهران در آذرماه امسال برگزار شد.
این کنفراس که با نام C4I شناخته می‌شود، امسال با رویکردهای تازه‌ای برگزار شد تا در آن به مساله جنگ نرم و همکاری نهادهایی مانند سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای قانونگذاری و همچنین حضور اپراتورهای تلفن همراه و اپراتورهای ارایه‌دهنده خدمات اینترنت در کشور پرداخته شود. نفوذ فناوری‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی در ارتش‌های پیشرفته امروزی و در دو بعد نرم‌افزار و سخت‌افزار تا حدی است که به جرأت می‌توان گفت دیگر بخش یا واحدی نظامی نیست که فاقد نشانه‌ای از این فناوری باشد و بیش از هر چیز، آن دسته از صنایع پیشرفته نظامی که با تکیه بر جنبه‌های گوناگون فناوری اطلاعات و ارتباطات کار می‌کنند و کاربران یا به عبارت دیگر سربازان آنها متخصصان ارتباطات و فناوری اطلاعات هستند، توجه بیشتری را جلب می‌کنند. در این میان، فناوری‌ها و تجهیزات ارتباطی نظامی، زمینه‌ساز انجام موثر و دقیق فعالیت‌ها و ماموریت‌های نظامی هستند. نقش و اهمیت این بخش از صنایع نظامی همانند دستگاه عصبی در بدن انسان بسیار حیاتی و شایان توجه است. پیدایش سیستم‌های کنترل و فرماندهی نوین نظامی مانند C4I که انجام اموری نظیر هدایت و نظارت عملیاتی را در شرایط حساس و بحرانی به آسانی امکان‌پذیر کرده است. درواقع این دانش کاربردی نظامی در کشور ما داشته است اما به گفته مسوولان برگزاری این کنفرانس در نظر دارند تا کاربردهای غیرنظامی نیز از این دانش صورت گیرد. از این رو محمد کرم‌پور، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در این کنفرانس بیان کرد باید C4I را به سمت قدرت نرم برده بدون آنکه فضای نظامی را از آن جدا کنیم. در عین حال که اپراتورها _ تلفن همراه و اینترنت _ نیز باید در این حوزه ورود پیدا کنند. با این حال عمده افراد تشکیل‌دهنده این کنفرانس را فرماندهان ارشد نیروهای نظامی تشکیل می‌دادند که در کنار متخصصان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات مهر تاییدی بر نقش فناوری اطلاعات بر حوزه‌های عمومی و نظامی باشد. قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا، ارتش و همچنین بخش‌هایی از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از جمله شرکت‌کنندگان در این کنفرانس بودند تا همان‌گونه که رییس سازمان تنظیم مقررات بیان کرد، همکاری سازمان‌یافته‌ای میان نهادهای نظامی و نهادی فناوری اطلاعات و ارتباطات صورت گیرد. انتقال C4I از حوزه نظامی به غیرنظامیمخاطبان اصلی این کنفراس متخصصان فعال در زمینه ارتباطات و مخابرات نظامی بودند، به‌ویژه آن دسته از متخصصانی که دست‌اندرکار طراحی، راه‌اندازی و توسعه شبکه‌های ارتباطی نظامی و نرم‌افزارهای مبتنی بر شبکه هستند. با این حال مدعوین ویژه از جمله حضور امیرسرتیپ ستاد فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا، سردار رجب‌زاده از فرماندهان سابق نیروی انتظامی، سردار مظلومی معاونت فناوری اطلاعات سپاه، در کنار محمدرضا عارف معاون اول دولت اصلاحات به‌عنوان رییس انجمن C4I و فرهاد رهبر رییس دانشگاه تهران حال و هوای ویژه‌ای به کنفرانس داده بود. فرهاد رهبر در مراسم افتتاحیه این کنفرانس از مدیریت و هدایت هدفمند بحران‌ها در جامعه با استفاده از C4I سخن گفت و اینکه با توجه بحران‌های سیاسی- اجتماعی که در کشور وجود دارد می‌تواند با هماهنگی که میان نهادهای C4I و فناوری اطلاعات و ارتباطات صورت می‌گیرد، آنها را کنترل کرد. به گفته او در عین حال که باید C4I را از حوزه نظامی به حوزه غیرنظامی انتقال داد. او بر این عقیده است که به منظور مدیریت بحران باید سه مقوله «پیشگیری و پیش‌بینی»، «برنامه‌ریزی برای آمادگی در برابر بروز بحران» و «مدیریت در زمان بروز بحران» در نظر گرفته شود که «فرماندهی و کنترل» در بخش برنامه‌ریزی و مدیریت بحران نقش اساسی دارد. استفاده از C4I برای جنگ نرمفرماندهی، کنترل، ارتباطات و اطلاعات (جاسوسی- شناسایی – خبرگیری و کسب اطلاعات) یا همان C4I، بهبود نظام فرماندهی نبرد و کنترل عملیات را به همراه دارد. سامانه فرماندهی و کنترل دانش مربوط به آن از کلیدی‌ترین مفاهیمی است که به‌تازگی وارد ادبیات حوزه نظامی و مدیریتی شده است تا انسجام، وحدت و هماهنگی در امر تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در عرصه فرماندهی و در عملیات نظامی و غیرنظامی از طریق سهولت در تبادل اطلاعات را ممکن می‌کند. از این رو فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب شده که فرماندهان نظامی و تصمیم‌گیران از هزاران کیلومتر بتوانند ناظر بر صحنه عملیات بوده و با کمک سامانه‌های هوشمند کمک تصمیم‌ساز، تصمیم مناسب را در نظر بگیرند. از طرفی نفوذ بیش از اندازه فناوری اطلاعات و ارتباطات در میان عموم مردم موجب اهمیت ورود C4I به حوزه فناوری اطلاعات شده است. موضوعی که سردار رجب‌زاده نیز به آن اشاره کرده و در این‌باره بیان می‌کند فناوری اطلاعات و ارتباطات دیگر ابزار زندگی نیست بلکه خود زندگی است و امروز می‌توان با هماهنگی میان C4I و فناوری اطلاعات بحران‌های موجود را کنترل و مدیریت کرد. نکته دیگر آنکه C4I هنر و توانمندی گرفتن تصمیمات صحنه جنگ و استفاده موثر از منابع موجود برای طرح‌ریزی، سازماندهی، هماهنگ‌سازی، کنترل و هدایت نیرو برای اجرای ماموریت‌های محوله و همچنین کنترل سلسله فعالیت‌های ستادی (اعم از فیزیکی و روانی) که برای اطمینان از تحقق تصمیمات فرماندهان صورت می‌گیرد، است. از این رو اهمیت فناوری‌های ارتباطاتی و اطلاعات برای مدیریت این مساله حایز اهمیت خواهد بود. محمود کمره‌ای، رییس کنفرانس نیز در این‌باره بیان کرد مفهوم فرماندهی و کنترل یک مفهوم عمومی بوده و وظیفه و هویت آن مختص یک دستگاه یا نهاد نیست، بلکه همه اقشار جامعه در قالب پدافند غیرعامل به‌ویژه مشارکت بخش خصوصی مانند شرکت‌های خصوصی مخابرات است که در بخش کدگذاری فعال هستند. اما فرماندهی و کنترل، راهبرد و توسعه ملی پایدار و توجه به حساسیت بحث فرماندهی و کنترل ضروری است، تدوین سامانه فرماندهی و کنترل در داخل کشور باید به صورت بومی انجام شود تا اطلاعات آن در اختیار دیگر کشورها قرار نگیرد. به گفته او در حال حاضر وزارتخانه‌های دفاع، نیرو، نفت و ارتباطات و فناوری اطلاعات هریک دارای بخش‌های فرماندهی و کنترل و کمیته بحران برای مقابله با بحران‌های پیش‌بینی‌نشده هستند؛ درحالی‌که مدیریت بحران نیازمند یک فرماندهی متمرکز است.
