مصایب فراموش‌شده واردکنندگان

سپیده اشرفی-البته برای بیشتر مصرف‌کنندگان خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطی وجود یک برند یا نبود آن خیلی تفاوتی نخواهد داشت، چراکه در نبود یکی، برند دیگری جایگزین آن می‌شود اما با نگاهی دقیق‌تر می‌بینیم که در صورت شدت گرفتن تحریم‌ها، شمار زیادی از برندهای خارجی که وارد ایران شده‌اند، رخت از کشور بربسته و به کلی بازار ایران را ترک خواهند کرد. شاید اگر مبادی کشورهایی مثل امارات نبود، نه‌تنها در حوزه ارتباطات بلکه در بسیاری دیگر از زمینه‌های اقتصادی شاهد خالی شدن بازار از برندهایی بودیم که کشور‌های تحریم‌کننده از راه‌های دیگری وارد کشور کرده‌اند.
سود شیرین برای امارات!
البته وقتی صحبت از راه سوم یعنی کشورهایی می‌شود که در سیستم تحریم ایران نیستند، باید در نظر داشت که واسطه‌هایی مثل امارات هرگز حاضر نیستند از سود سرشاری که از بازار ایران نصیب‌شان می‌شود کناره‌گیری کنند، چراکه تنها منفعتی که از تجارت ایران با کشورهای تحریم‌کننده از طریق امارات صورت می‌گیرد نصیب همین کشور خواهد شد. طبق اعلام یکی از واردکنندگان چاپگر و اسکنرهای HP به بازار داخلی، ایران سال‌ها‌ست تحت تحریم اقتصادی آمریکا قرار دارد و به نظر نمی‌رسد انتشار این بیانیه تاثیر چندانی بر بازار داخلی داشته باشد. از طرفی نیز به نظر می‌رسد تاکنون شرکت HP هیچ بیانیه‌ای به واردکنندگان داخلی اعلام نکرده باشد و برای بیشتر فعالان این برند در حد یک شوخی خبری است و البته این مساله قابل تعمیم به دیگر برندها نیز هست؛ البته این مساله بیراه هم به نظر نمی‌رسد چراکه شمار زیادی از محصولات همچنان بعد از تحریم وارد ایران شدند اما آنچه مهم‌تر است، مصایبی است که واردکنندگان با وجود برخی سخت‌گیری‌های موجود و با شرایط تحریم متحمل می‌شوند.
تناقض بین واردکنندگان
البته برخی در این زمینه عنوان می‌کنند که تحریم‌های اقتصادی ایران نگرانی ندارد، چراکه از قبل تمامی تجهیزات مورد نیاز خود را وارد کرده و نیازی به واردات گسترده ندارند. سازندگان خارجی کالا به بازار بزرگ ایران علاقه بسیاری دارند و از دست دادن این بازار را خسران بزرگی برای خود می‌دانند. اما از سویی دیگر، قوانین سختگیرانه و جرایم سنگین و دولت‌هایی که به شدت صادرکنندگان کالا را از گسترش تجارت با ایران منع می‌کنند، بسیاری از این شرکت‌ها را مرعوب و احتیاط در این تجارت را دوچندان کرده است. این مساله به گونه‌ای است که برخی با محافظه‌کاری حتی از تجارت در قالب‌های مجاز نیز ترسیده و گروهی هم که به دلایل مادی یا حتی معنوی تمایل به حفظ بازار و ارتباط تجاری طولانی و روابط دوستانه خود با همکاران ایرانی‌شان دارند و تن به طی کردن مراحل سخت و طولانی اخذ مجوزهای صدور، در کشور مبدا داده‌اند، خواسته و ناخواسته شرایط دشوار‌تری را بر مبادلات تجاری تحمیل می‌کنند. در حال حاضر کمتر شرکت اروپایی حتی آنهایی که چندین دهه سابقه کار در کشور را داشته‌اند، حاضر به ارایه اعتبار مالی به واردکنندگان ایرانی هستند و فروش‌های نقدی جایگزین پرداخت‌های مدت‌دار رایج شده که آن هم با بسته شدن مسیرهای ارسال پول، هر روز سخت‌تر می‌شود.
ورود کالاهای دست‌چندم اولین میوه تحریم
همین امر سبب شده تا علاوه بر ورود کالا از مبادی جایگزین، کالاهایی از دیگر کشورها وارد کشور می‌شود که البته می‌توان آنها را به یقین کالاهای دست چندم دانست. به‌عنوان مثال کشور به بازار مصرف شرکت‌های چینی تبدیل شده و در زمینه رشد دانش تکنولوژی و مخابراتی در ایران کاری انجام نشد تا ایران یک مصرف‌کننده بزرگ برای شرکت‌های چینی شود. اما برخی کارشناسان تاکید می‌کنند که دولت می‌تواند برخی از موانع موجود را با راه‌های جایگزین هموار کرده و با ارایه تسهیلات یا اصلاح سیستم بانکی واردکنندگان را تغذیه کند. در همین رابطه مسعود شنتیایی نایب‌رییس سندیکای تولیدکنندگان تجهیزات فناوری اطلاعات ایران بر این باور است که فعالان اقتصادی در کشور دو بخش واحدهای تولیدی و بازرگانی با مشکلاتی روبه‌رو هستند که تحریم برخی از آنها را تشدید کرده است. وی تاکید کرد: تحریم‌هایی که در چند سال گذشته شدت بیشتری در کشور ما گرفته این مشکلات را تشدید کرده که از جمله مواردی که این مشکلات را تشدید کرده، می‌توان به تحریم‌های بانک‌های خارجی علیه ایران و دیگری عدم پذیرش «ال سی» و پرداخت وجه آن به فروشندگان خارجی اشاره کرد. شنتیایی عدم پذیرش بانک‌های داخلی ایران برای گشایش «ال سی » و شرایطی مثل استفاده از امکانات ری فاینانس را از دیگر مواردی دانست که مشکلات واردکنندگان حوزه ارتباطات بعد از تحریم را تشدید کرده است. اما آنچه وی بر آن تاکید می‌کند این است که محدودیت‌هایی که بعد از تحریم در کشور برای تولیدکنندگان و واردکنندگان ایجاد شده روز به روز شدت بیشتری به خود گرفته و فشار بیشتری را به تولیدکننده و واردکننده ایجاد می‌کند. این کارشناس حوزه فناوری اطلاعات تاکید می‌کند که تبعات این مشکلات روی بالا رفتن قیمت‌ها خود را نشان می‌دهد که با توجه به اینکه نوک اصلی پیکان تحریم بر مسایل اقتصادی است باید در نظر داشت کسانی که در این نبرد در رده اول مبارزه قرار دارند واحدهای تولیدی هستند. نایب‌رییس سندیکای تولیدکنندگان فناوری اطلاعات همچنین گفت: بعد از واحدهای تولیدی باید واردکنندگان بازرگانی را در تیررس تحریم‌ها دانست و منطقی است که زمانی که جنگ تحریم اقتصادی شروع می‌شود تمام امکانات و قوای کشور باید برای رویارویی با آن وارد کار شود. شنتیایی تاکید کرد در صورت پشتیبانی لازم از دوبخش تولیدی و بازرگانی می‌توان حتی در زمان تحریم نیز از خطرات احتمالی ناشی از آن مصون بود. به گفته وی شرایط درست خلاف آن چیزی است که باید باشد چراکه در طول چهار، پنج سال گذشته که روز به روز این تحریم‌ها شدت بیشتری پیدا کرده و شرایط برای فعالان سخت‌تر شده است، سیستم بانکی به جای حمایت ازاین بخش‌ها حمایت‌های قبلی خود را نیز سخت‌تر کرده است. شنتیایی با بیان اینکه در دیگر کشورها سیستم‌های بانکی از فعالیت‌های تولیدی حمایت می‌کند، گفت: سیستم بانکی ما در زمان تشدید تحریم‌ها برخلاف این مساله عمل کرده و با واردشدن شرکت‌های دیگر بین‌المللی به تحریم‌ها این مساله بیشتر شده است. رییس اتحادیه شرکت‌های فنی مهندسی حفاظت الکترونیک با اشاره به برخی مشکلاتی که تحریم برای واردکنندگان ایجاد کرده، گفت: پیش از این واردکنندگان می‌توانستند اعتبار اسنادی به صورت مدت‌دار باز کنند که امروز امکان آن فراهم نیست و واردکنندگان مجبور می‌شوند برای خرید مواد اولیه پول خود را به صورت نقدی ارایه کنند. البته باید این مساله را در نظر داشت که نکته‌ای که شنتیایی به آن اشاره می‌کند این نکته را نیز در بردارد که این پرداخت نقدی از طریق مراکز غیربانکی صورت می‌گیرد که خود نشان از کنار کشیدن نرم و آهسته سیستم بانکی از حمایت‌هایی است که باید از واردکنندگان صورت گیرد. آنچه شنتیایی درخصوص تحریم‌ها می‌گوید در واقع کم شدن تسهیلات بانکی با شدت گرفتن تحریم است که هم در حوزه فناوری اطلاعات و هم در دیگر حوزه‌های اقتصادی به خوبی دیده می‌شود. شنتیایی به صورت خاص به برخی مشکلات حوزه فناوری اطلاعات بعد از تحریم‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید در این حوزه با توجه به سرعت تکنولوژی و تغییراتی که در این حوزه صورت می‌گیرد، کار اقتصادی که باید در مورد آن صورت گیرد با کندی انجام شده است. وی تاکید می‌کند: در گذشته یک فعال اقتصادی می‌توانست در سال چندین بار گردش مالی برای سفارشات خود داشته باشد اما در حال حاضر اگر حتی یک بار در سال گردش مالی صورت گیرد امری بسیار عالی جلوه می‌کند. شنتیایی گفت: واردکننده تجهیزات فناوری اطلاعات در طول زمانی که کالای خود را وارد کرده شاهد تغییراتی در قیمت‌ها و تکنولوژی خواهد بود که همین مساله فعالان حوزه فناوری اطلاعات را با ریسک‌های بالایی روبه‌رو می‌کند. اما یکی از موارد مهمی که شنتیایی در ادامه به آن اشاره می‌کند، این است که درست در زمانی که واردکننده از مبادی رسمی با چالش‌های جدی در وارد کردن کالای خود روبه‌رو است واردکنندگان غیرقانونی از مبادی قاچاق اقدام به وارد کردن کالای مشابه می‌کنند که این خود نشان از مشکلاتی است که سیستم بروکراسی کشور در کنار تحریم‌ها برای واردکنندگان ایجاد کرده است. وی مشکل اصلی را که به واردکنندگان در زمان تحریم ایجاد می‌شود، نبود پشتیبانی درست سیستم بانکی کشور دانست که واردکنندگان را دچار مشکل کرده که در کنار آن افزایش روزانه نرخ ارز این مساله را تشدید می‌کند. وی با اشاره به اینکه واردکنندگان در شرایط فعلی تنها می‌توانند با صد‌درصد پرداخت قیمت کالا آن را وارد کنند، گفت: با وجود همه این بروکراسی‌ها زمانی که با‌ هزار مشکل کالای مورد نظر را وارد می‌کنند و زمانی که آن را به یک مشتری دولتی می‌فروشند تازه آغاز مشکلاتی است که واردکنندگان با آن روبه‌رو می‌شوند. شنتیایی به برخی بدقولی‌های نهادها و مجموعه‌های دولتی برای پرداخت پول واردکنندگان اشاره کرد و گفت: زمانی که واردکننده پول خود را با تاخیر‌های یک‌ساله از مجموعه‌های دولتی دریافت می‌کند با توجه به افزایش نرخ ارز زمانی که پول خود را دریافت می‌کند با ضرر مواجه می‌شود.