از تهدید تا ساماندهی

ساماندهی یا شارژ سالانه
شائبه‌ای که هم‌اکنون توسط فعالان بخش خصوصی در حوزه خدمات میزبانی و ثبت دامنه مطرح شده است بیشتر مربوط به دریافت حق عضویت از سوی شرکت‌هایی است که بعضا ممکن است مجوز فعالیت خود را از نهادهای ذی‌ربط دیگری دریافت کرده باشند؛ چرا که در دستورالعمل عضویت شرکت‌ها که در سایت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای نیز آمده است به چنین موضوعی اشاره نشده است. بر اساس بند اول این دستورالعمل کلیه شرکت‌هایی که برای انجام فعالیت‌های مشاوره، نظارت، طراحی، تولید، نصب و راه‌اندازی، توسعه، پشتیبانی و آموزش سیستم‌های نرم‌افزار، سخت‌افزار، شبکه‌های اطلاع‌رسانی و نظایر آن تشکیل می‌شوند، موظفند پس از ثبت شرکت مطابق قانون تجارت و قبل از شروع فعالیت به نظام صنفی استان خود مراجعه و مجوز فعالیت دریافت دارند.
اما از سوی دیگر بر اساس آنچه که در چند سال گذشته صورت گرفته است مطابق اساسنامه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای عضویت در این سازمان و دریافت مجوز فعالیت مستلزم پرداخت حق عضویت سالانه نیست، اما بعدها و در آیین نامه داخلی این سازمان که از قضا محل اختلافات بسیاری هم بین اعضای این سازمان و بدنه مدیریت در دوره‌های گذشته بوده است تنها آن شرکت‌هایی حق دارند در روند انتخابات سازمان نظام صنفی رایانه‌ای شرکت کنند که حق عضویت خود را پرداخت کرده باشند.
در همین زمینه  مدیرعامل یکی از شرکت‌های فعال در حوزه خدمات میزبانی و ثبت دامنه که نخواست نامش فاش شود به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: شرکت ما از نهادهای ذی‌ربط مجوز فعالیت داشته و همچنین دارای رتبه‌بندی از شورای عالی انفورماتیک نیز هست، اما از آنجا که در این مدت سازمان نتوانسته است فعالیت مثبتی برای شرکت‌های حاضر داشته باشد ما هم از پرداخت حق عضویت خودداری کرده‌ایم. او همچنین می‌گوید مجوز فعالیت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای یک مجوز یک ساله است که عملا برای شرکت‌ها کاربردی نداشته و حتی شرکت‌ها نمی‌توانند با این مجوز یک ساله اقدام به درخواست اعتبارات و وام‌های بانکی داشته باشند.
اما این درحالی است که مسوولان سازمان می‌گویند هیچ وقت پرداخت حق عضویت اعضا اجباری نبوده است و حتی تمدید مجوزهای سالانه اعضا نیز نیازمند پرداخت حق عضویت نیست.
طرحی برای افزایش خدمات کیفی
با این حال، اما سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، شرایط ارائه خدمات میزبانی وب و ثبت دامنه را به منظور اجرای طرح ساماندهی این حوزه اعلام کرد و حتی در این بخش مهلتی یک ماهه را هم در نظر داشت. هرچند که اکنون گفته می‌شود این مهلت به منظور اولتیماتوم نبوده و تنها یک فرصت تشویقی برای فعالان این بخش خواهد بود.
به گزارش روابط عمومی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، رییس کمیسیون فضای مجازی این سازمان با اعلام خبر فوق گفت: این شرایط که در 17بند تشریح شده، حداقل‌های کیفی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات میزبانی وب و ثبت دامنه است. مهرداد سیجانی افزود: طی این مدت فعالان و شرکت‌های مختلف با مراجعه به سازمان، برای احراز شرایط حداقل کیفی فعالیت خود مراجعه کرده و برخی نیز به عضویت سازمان نصر تهران درآمده‌اند. به گفته سیجانی، حدود 200 فعال در حوزه میزبانی وب در IP‌های کشور فعالیت‌ می‌کنند که پیگیری و تشویق سازمان نظام صنفی رایانه‌ای از فعالان این حوزه برای استاندارد کردن فعالیت‌شان همچنان ادامه دارد.
پیمان نورایی مسوول کارگروه زیرساخت کمیسیون فضای مجازی نیز که پیش از این از اجرای طرح «ارائه نشان اعتماد» به شرکت‌های حوزه خدمات میزبانی وب خبر داده بود، با اشاره به 17 شرط یاد شده، برای ساماندهی فعالیت در این حوزه گفت: این 17بند، حداقل شرایط برای دریافت نشان اعتماد درحوزه ارائه خدمات میزبانی وب و ثبت دامنه است و شرکت‌ها با رعایت این شروط، می‌توانند تنها یک ستاره از طرح نشان اعتماد را دریافت کنند. نورایی ادامه داد: با اجرایی شدن طرح نشان اعتماد، قطعا شرکت‌ها برای دریافت مراتب بالاتر (ستاره)، نیازمند رعایت شروط تکمیلی خواهند بود.
ضمانت اجرایی این طرح‌ها چیست؟
علیرضا شیرازی، مدیر بلاگفا و از فعالان قدیمی فضای مجازی در این‌باره می‌گوید: تعیین شرایط میزبانی وب نه در اختیار سازمان نظام صنفی که در اختیار وزارت ارتباطات، سازمان تنظیم مقررات یا در شکل عالی آن در حوزه وظایف شورای عالی فضای مجازی است و تنها در صورت تصویب توسط نهادهای حکومتی جنبه اجرایی خواهد داشت و آنچه توسط نظام صنفی اعلام شده است در بهترین شرایط می‌تواند حالت پیشنهادی یا حداکثر در حد اعضای حقوقی این سازمان باشد.  پیش از اعلام خبری که به تازگی روی سایت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای قرار گرفته است، در 19 خردادماه 92 کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران اعلام کرده بود که به شرکت‌های عرضه‌کننده خدمات میزبانی وب، یک ماه مهلت داده که با کسب حداقل استانداردهای کیفی میزبانی وب مصوب سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، فعالیت خود را قانونی کنند و از سازمان مجوز بگیرند؛‌ در غیر این صورت با متخلفان میزبانی وب ابتدا از طریق فیلتر شدن سایت و سپس مسدودسازی سرویس دهنده، برخورد خواهد شد. هر چند که اکنون و در اطلاعیه‌ای که این سازمان مجددا منتشر کرده دیگر خبری از تهدید به فیلتر شدن و مسدودسازی نیست، اما به شکل کلی باز هم سوالی که در این بخش مطرح می‌شود ضمانت اجرایی طرح‌های سازمان نظام صنفی رایانه‌ای است.
شیرازی در این باره می‌گوید: اگرچه اقدام نظام صنفی در معرفی استانداردها و روشن‌سازی فعالیت در حوزه فناوری اطلاعات قابل تقدیر است، اما از لحن و گفتار این سازمان برمی‌آید که سازمان اشتباهاتی در ارزیابی جایگاه قانونی خود دارد. لازم است ابتدا به حکم نظام صنفی رایانه‌ای بر علیه رییس وقت مجمع تشکل‌ها و مدیرعامل یک شرکت خاص در آبان ماه 86 اشاره‌ای شود، در آن زمان رییس وقت سازمان نظام صنفی حکم به توقف فعالیت و اعلام غیرقانونی بودن معامله با این شرکت و حتی تهدید به پلمب آن توسط عوامل قانونی کرد و البته بر همگان روشن است که نه این شرکت فعالیت خود را متوقف کرد و نه حتی خللی در فعالیت آن ایجاد شد و تنها نتیجه مشخص آن نمایش عدم توانایی این سازمان در اجرای حکم خود بود. در همان زمان نیز مباحث حقوقی در زمینه عدم اجبار در عضویت در سازمان اشاره شده توسط تعداد زیادی از فعالان این حوزه و حقوقدانان مطرح شد.
او در ادامه می‌گوید: این بار نیز سازمان نظام صنفی شرایطی را برای میزبانی وب حتی برای فعالان غیرعضو خود تعیین کرده است که شبهات بسیاری چه در حوزه اختیارات و چه در توان اجرای تهدیدات دارد. به‌طور مثال آیا به راستی سازمان می‌تواند مجوز میزبانی شرکت‌های بزرگی را که از وزارتخانه مرتبط مجوز IDC دارند، بگیرد؟ یا در حالی‌که در قانون جرائم رایانه‌ای صریحا نهادهای تصمیم‌گیر برای فیلترینگ مشخص شده‌اند این سازمان می‌تواند در امور فیلترینگ کشور دخالت کند؟ سازمانی که برای مجوز برگزاری یک نمایشگاه صنفی نیازمند درخواست موافقت وزارتخانه و نهادهای مرتبط است و در این سال‌ها چندین بار مجوز مربوطه به این سازمان داده نشده است یا حتی به تشکل صنفی دیگری داده است. چگونه اکنون صحبت از انحلال شرکت‌ها و فیلترینگ می‌کند؟
مدیر بلاگفا که از فعالان قدیمی حوزه وب است در پایان می‌گوید: شرایط اعلام شده توسط این سازمان حتی از استانداردها و عرف بین‌المللی خارج شده است و حتی در آمریکا یا کانادا نیز چنین قوانینی برای میزبانی وب تعریف نشده است و بد نیست که کمیسیون مربوطه سندی هم از اجرای استانداردهای مشابهی در کشورهای پیشرفته پشتوانه شرایط اعلامی خود کند. به نظر می‌رسد باز دوستانی در داخل کشور متوجه شده‌اند که از رقبای خارجی خود بیشتر و بهتر می‌فهمند.