دهه گذشته فرصت طلایی برای توسعه آی تی و استفاده از ظرفیت‌های این بخش برای بهبود وضعیت اقتصادی بود
دنیای اقتصاد- انتخابات تمام شده و دولت در حال تغییر است. حالا و در فضایی آرام و کارشناسانه می‌توان عملکرد ۸ ساله دولت‌های نهم و دهم را در زمینه‌های مختلف از جمله بخش ICT ارزیابی کرد. در آخرین مصاحبه تلویزیونی محمود احمدی نژاد که حدود دو هفته پیش انجام شد، وی پس ارزیابی وضعیت دولت خود در بخش‌های مختلف به حوزه آی تی و مخابرات رسید و گفت: «در این بخش که انقلابی شده است.» اما درست اوایل همین هفته بود که نتایج یک پژوهش دانشگاهی نشان داد ۶۶ درصد کاربران ایرانی از خدمات اینترنتی رضایت ندارند. چنین فاصله عمیقی بین رضایت‌مندی مردم و آرمان‌های رییس‌جمهور قطعا پرسش‌های زیادی ایجاد می‌کند. به‌سختی می‌توان تصور کرد هیچ رییس دولتی قائل به پیشرفت در حوزه‌های زیرمجموعه‌اش نباشد، اما واقعیت آن است که طی یک دهه گذشته دولت فرصت‌های استثنایی برای توسعه آی تی و رفع برخی از کلیدی‌ترین مشکلات خود از جمله ایجاد ارزان شغل را از دست داد. دلخوش کردن به آمارها و فرمول‌هایی که توسط مدیران وزارت ارتباطات تهیه می‌شد عملا توجه سکاندار اصلی اجرایی کشور را از ضروری‌ترین بخش توسعه دور کرد. برای دیدن نتایج آن نیاز به کنکاش زیادی نیست. فاصله عمیقی که بین ایران و برخی کشورهای منطقه ( ونه کشورهای در حال توسعه و پیشرفته) در دستیابی به اینترنت پرسرعت، با کیفیت و ارزان ، نسل‌های جدید تلفن همراه و زیرساخت‌های قوی و توسعه بخش خصوصی وجود دارد خود گویای انقلابی است که در این عرصه رخ داده است. نسل سوم و چهارم موبایل اگر بتوان چند مورد از فرصت‌های مغفول مانده دولت فعلی را برشمرد قطعا عدم فراگیری نسل سوم و ایجاد نکردن نسل چهارم موبایل از جمله مهم‌ترین آنها است. دولت احمدی‌نژاد زمانی سکان را در دست گرفت که تکنولوژی نسل سوم موبایل تازه در دنیا شناخته شده بود. به واقع ابتدای دولت هنوز مصادف با دعواهای مربوط به واگذاری اپراتور دوم تلفن همراه بود، موضوعی که هر چند در دولت گذشته پایه گذاری شده بود، اما نتایج مثبت آن بسیار سریع دیده شد. کاهش شدید قیمت سیم کارت و ایجاد رقیب برای خدمات انحصاری اپراتور اول کشور باعث رشد هر دو اپراتور و در نهایت بهره‌مندی جامعه شد. این موفقیت و مسیر توسعه اما دنبال نشد. در حالی که هر دو اپراتور اول کشور آماده واگذاری نسل سوم موبایل بودند سازمان تنظیم مقررات اپراتور سومی را وارد بازی کرد و آن را به نهادی غیرتخصصی در حوزه مخابرات واگذار کرد. سازمان تامین اجتماعی. اپراتور سوم در پیچ و خم مشکلات اداری، بوروکراسی، تحریم، عدم آشنایی مدیران سازمان و... به مشکلات متعددی برخورد و ارائه نسل سوم موبایل که انحصارا تا زمانی مشخص در اختیار این اپراتور قرار گرفته بود به تاخیر افتاد. در حالی که به‌رغم این تاخیرها همگان در انتظار حل مشکلات این اپراتور و فشار برای سرعت بخشیدن به توسعه نسل سوم یا ایجاد فضایی برای حضور اپراتورهای دیگر بودند بر اساس دستور مستقیمی از داخل هیات دولت مدت زمان انحصار این اپراتور بار دیگر تمدید شد. این موضوع بزرگ‌ترین ضربه به خود این اپراتور بود، چراکه فرصت داشتن رقیب می‌توانست به رشد سریع‌تر این اپراتور جوان کمک کند. ضربه بزرگ‌تر، اما به جامعه جوان کشور وارد شد. جامعه‌ای که حالا گوشی‌های هوشمند در دست می‌گرفت و به جهان اپلیکیشن‌هایی قدم گذاشته بود که اینترنت پرسرعت می‌خواستند. بسیاری از گوشی‌های نسبتا گران قیمت این جامعه به نسل سوم و چهارمی مجهز بودند که هنوز اپراتورهای مخابراتی ما آن را عرضه نمی‌کردند. به جز این در مسیر توسعه همین اپراتور نیز مشکلات فراوانی ایجاد شد. از عدم اجازه به توسعه BTS گرفته تا قطع خدمات تماس تصویری که تا همین اواخر نیز ادامه دارد. محمود احمدی‌نژاد در آخرین مصاحبه تلویزیونی خود همچنین گفته بود که امروزه مردم ما همه کارهای خودشان را با موبایل از خانه انجام می‌دهند. واقعیت این است که هر چند در این سال‌ها به هر حال تقاضا و نیاز مردم منجر به توسعه برخی سرویس‌های موبایلی شد، اما فرصت گرانقدری برای ارائه سرویس‌های دولت الکترونیکی روی موبایل از دست رفت. خدمات تحت موبایل می‌توانست برخی از اساسی‌ترین مشکلات دولت فعلی از جمله ترافیک و آلودگی هوا را حل کرده و به توسعه اقتصاد آنلاین کمک کند. ظرفیتی که می‌توانست و می‌تواند بخش عمده جامعه جوان کشور را وارد چرخه اقتصادی/ فرهنگی کند. اینترنت پرسرعت احتمالا در سال‌های آینده این جمله مشهور یکی از مدیران وزارت ارتباطات در دولت هشتم به عنوان سند تاریخی در خواهد آمد که گفته بود: «سرعت اینترنت کافی است، چرا که من با آن می‌توانم یک کتاب دانلود کنم.» هر چند بسیاری به چشم مزاح به این گونه اظهارنظرها و سخنرانی‌ها نگاه کردند و از کنار آن گذشتند، اما واقعیت آن است یکی از دلایل عدم توسعه اقتصادی کشور، توسعه نیافتن اینترنت پرسرعت طی یک دهه گذشته است. اینترنت پرسرعت مثل جریان آبی است که می‌توانست و می‌تواند رونق و تازگی را به فضای اقتصادی کشور بازگرداند. آنچه می‌توان در زمینه اینترنت پرسرعت گفت این است که به دلیل ضعف مدیریت وعدم شناخت به مواد و منابع ضروری اقتصاد دانش محور ، توسعه این بخش مورد توجه قرار نگرفت و فرصت مدیران وزارت ارتباطات به سخنرانی درباره اینترنت ملی، اینترانت ملی، شبکه ملی، ایمیل ملی، جست و جوگر ملی و ده‌ها سرویس دیگری گذشت که هر چند نام ملی داشتند، اما اغلب آنها یا راه‌اندازی نشدند یا به مرور فراموش شدند. عدم توجه به توسعه اینترنت و زیرساخت‌های آن و جلوگیری از رشد بخش خصوصی واقعی مهم‌ترین دلایل گرانی اینترنت، کیفیت نامناسب و عدم ثبات آن است. طی این ده سال مدیران این بخش به جای افزایش سرعت و کیفیت اینترنت با فرمول‌هایی تعداد کاربران اینترنت را بالا بردند و آن را نشانه توسعه قلمداد کردند (براساس یکی از این فرمول‌ها یک کاربر اینترنت به کسی گفته می‌شود که ماهی یک ساعت به اینترنت دسترسی داشته باشد). اخیرا ضریب نفوذ اینترنت بر اساس همین فرمول‌ها در یکی از استان‌های شمالی کشور بالای ۸۰ درصد! عنوان شده که نشان دهنده عدم دقت این فرمول‌ها است. به جز اینها مشکلات دیگری در حوزه‌های مختلف از جمله فیلترینگ و برخورد با شبکه‌های اجتماعی را نیز باید به مشکلات این بخش افزود که از سوی احمدی‌نژاد مورد توجه قرار نگرفت، اما رییس‌جمهور منتخب در نخستین روزهای بعد از پیروزی در انتخابات بر آنها انگشت گذاشت. مدیران متخصص شاید مهم‌ترین کاری که یک رییس‌جمهور می‌تواند انجام دهد انتخاب مدیران متخصص و پیگیری مسوولیت آنها است. احمدی‌نژاد در دولت خود یک وزیر ارتباطات را (تقی‌پور) برکنار کرد هر چند دلایل آن مشخص نشد، اما ظاهرا ارتباطی با عملکرد وی نداشت و به دنبال اختلاف بر سر یک تصمیم به چنین راه حلی منجر شد. انتخاب وزیر و سایر مدیران ارشد وزارت آی سی تی شاید از آن جهت برای دولت روحانی اهمیت دارد که آنها باید معتقد به خط مشی باشند که رییس‌جمهور منتخب وعده داده و بر اساس آن در انتخابات پیروز شده است. وقتی روحانی در جریان آن مناظره معروف گفت: «من سرهنگ نیستم» شاید بسیاری از اهالی صنف آی تی از این صحبت خوشحال شدند و پس از پیروزی روحانی آن را آغاز رویه جدیدی در فضای آی تی و مخابرات کشور دانستند. برخی اصناف و شخصیت‌های حوزه آی تی طی روزهای اخیر در مورد انتخاب افراد متخصص که به فضای آی تی به عنوان یک فرصت اقتصادی نگریسته شود و نه یک ابزار امنیتی به رییس‌جمهور منتخب توصیه‌هایی کرده‌اند. صنوف حوزه آی تی و در کل بسیاری از کاربران با امیدواری منتظر تغییرات وعده داده شده در این بخش‌اند.
