سازمان‌های مردم‌نهاد، ان‌جی‌اوها یا همان "سمن"ها سال‌هاست در کشورمان شروع به فعالیت کرده‌اند، اما موانع مختلف باعث شده آنچنان که باید و شاید نتوانند با یکدیگر ارتباط و همکاری داشته باشند تا بتوانند موثرتر از آنچه امروز هستند باشند و در کاهش یا حذف مشکلات همگام قدم بردارند.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، با توجه به این موضوع، دیروز نشستی در بنیاد امید ایرانیان برگزار شد. بنیاد امید ایرانیان این نشست را با هدف به اشتراک گذاشتن تجارب سازمان‌های مردم‌نهاد موفق، انعکاس مشکلات پیش روی سازمان‌های مردم‌نهاد به دولت و افزایش ارتباط بین فعالان اجرایی ان‌جی‌اوها و امکان شنیده شدن صدای سمن‌ها و خیریه‌های فعال در کشور برگزار کرد.
در این نشست که اولین هم‌اندیشی سازمان‌های مردم‌نهاد به حساب می‌آید، دکتر محمدرضا عارف، دکتر سعید معیدفر جامعه‌شناس، دکتر شیوا دولت‌آبای رییس هیات‌مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان، فرشید یزدانی فعال حقوق کودکان و تعداد زیادی از نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد حضور داشتند.
دکتر عارف در این نشست با بیان این که مشکل ما مشکل همگرایی تشکل‌هاست، گفت: ما نهادهای مدنی تشکیل می‌دهیم اما یاد نگرفته‌ایم با یکدیگر کار کنیم و به همین دلیل در کارهای جمعی، کارهای همدیگر را خنثی می‌کنیم.
او اشاره کرد: در دهه‌های گذشته همواره سرمایه اقتصادی در کانون توجه بوده در حالی که آنچه امروزه در جامعه ما جا افتاده و چالشی در آن وجود دارد، بحث سرمایه اجتماعی است. در کشورهای توسعه‌یافته اصل برنامه‌ریزی‌ها مبتنی بر سرمایه اجتماعی است و در سرمایه اجتماعی مهمترین محور نیروی انسانی است، مزیت اصلی کشور ما هم نیروی انسانی است، هرچند عده‌ای به اشتباه فکر می‌کنند نفت سرمایه اصلی کشور است اما نیروی پیش‌برنده برای ایران، سرمایه انسانی است.
دکتر عارف با بیان این که در همه دوره‌ها دولت‌ها نگاه قیم‌مآبانه و از بالا به پایینی به مردم داشتند گفت: این در حالی است که ان‌جی‌اوها در خلق سرمایه اجتماعی نقش کلیدی دارند.
رئیس بنیاد امید ایرانیان همچنین ادامه داد: سازمان‌های غیردولتی تنها خالق سرمایه اجتماعی نیستند، بلکه کارکرد مهمتر آنها حفظ سرمایه اجتماعی است. ضمن این که کارکرد دیگر سازمان‌های مردم‌نهاد تبیین و شناخت مشکلات اصلی جامعه در حوزه‌ها و بخش‌های مختلف است چرا که ان‌جی‌اوها متشکل از مردم هستند و اگر مشکلات از درون جامعه مطرح شود حتما به مطالبات اجتماعی جامعه نزدیک‌تر است و اگر مشکلات توسط خودم مردم طرح شود، آنها حتما راهکارهایی هم برای آن دارند.
عارف در ادامه به ارتباط دولت‌ها با سازمان‌های مردم‌نهاد پرداخت. به گفته او سابقه فعالیت‌های اجتماعی و تشکل‌هایی با فعالیت داوطلبانه در ایران طولانی است اما واقعیت این است که ان‌جی‌اوها در ایران نقش کلیدی نداشته‌اند چون دولت‌ها نخواسته‌اند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نقش تاثیرگذار و کلیدی مردم در انقلاب اسلامی سال 57 و هشت سال دفاع مقدس، ادامه داد: شاید نتوانیم بگوییم که چه تعداد از تشکل‌ها و هیات‌های مردمی در بسیج مردم در سال‌های پیش از انقلاب نقش داشتند اما از 15 خرداد 1342 تا زمان پیروزی انقلاب و حتی در هشت سال دفاع مقدس نقش مردم در بسیج نیروها، نقشی کلیدی، تاثیرگذار و تعیین کننده بود و اما با وجود اثرگذاری زیاد، فعالیت داوطلبانه مردم به صورت سازمان یافته نبود.
به گفته عارف، با وجود ظرفیت‌های بالایی که در سازمان‌های مردم‌نهاد وجود دارد اما دولت‌ها هنوز تشخیص نداده‌اند که آنها بخش مهمی از نخبگان جامعه هستند که بدون چشم‌داشتی حاضرند بخشی از وظایف دولت‌ها را انجام دهند.
رئیس بنیاد امید ایرانیان افزود: ان‌جی‌اوها نه تنها مورد توجه دولت‌ها قرار نگرفتند بلکه در همه سال‌ها نهادهای دولتی عمدتا به دنبال بهانه‌ای برای تعطیل کردن آنها بوده‌اند و متاسفانه باید گفت نهاد دولت در ایران در بسیاری از موارد ان‌جی‌اوها را مزاحم خود می‌بیند.
بخش دیگری از سخنان عارف در این نشست به عملکرد تشکل‌های مردم‌نهاد در دولت اصلاحات اختصاص یافت. او به افزایش قابل توجه تعداد ان‌جی‌اوها در این دوره اشاره کرد و ادامه داد: در دولت اصلاحات به ان‌جی‌اوها توجه شد و نمی‌توان این مساله را نادیده گرفت اما توجه به آنها نهادینه نبود و بیشتر رشد کمی آنها مورد توجه بود. اینکه مثلا تعداد آنها از 70 به 100 رسیده است و به همین دلیل هم با برخورد سلیقه‌ای در سال‌های پس از 84 ده‌ها و صدها ان‌جی‌او را تعطیل کردند.
به گفته عارف تعطیلی ان‌جی‌اوها به این دلیل بود که برخورد با این سازمان‌ها هزینه اجتماعی و فرهنگی نداشت.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، همچنین به مشارکت 73 درصدی مردم در انتخابات خرداد 92 اشاره و تاکید کرد که خلق سرمایه اجتماعی 73 درصدی در انتخابات اخیر بسیار بااهمیت است و حفظ این سرمایه برای کشور ضروری است، حتی با آن 27 درصدی که در انتخابات شرکت نکرده‌اند هم نقاط اشتراک زیادی برای کار جمعی وجود دارد.
به گفته این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از کارکردهای اصلی سازمان‌های مردم‌نهاد، شناسایی مشکلات مردم در زمینه‌های مختلف و انتقال آنها به دولت است چراکه دولت به تنهایی نمی‌تواند این مشکلات را شناسایی کند.
عارف، آرامش حاکم بر کشور در ماه‌های پس از انتخابات امسال را ناشی از خلق همین سرمایه اجتماعی دانست و افزود: آرامشی که در شرایط اقتصادی، روابط خارجی و سایر امور حاکم شده ناشی از ثباتی است که در نتیجه سرمایه اجتماعی در کشور ایجاد شده است.
او در دیدار با نمایندگان ان‌جی‌اوها به مذاکرات اخیر ژنو هم اشاره کرد و با تاکید بر حمایت نهادهای حاکمیتی و غیرحاکمیتی از دیپلماسی دولت، اظهار امیدواری کرد که با حفظ منافع ملی ایران دستاوردهای ارزنده‌ای در عرصه بین‌المللی به دست بیاوریم.
