رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در گفت وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران - ایسنا با اشاره به مشکلات کسب‌وکارهای حوزه فناوری اطلاعات، گفت: زمانی که یک کسب‌وکار آی‌تی به مدت دو روز فیلتر می‌شود، کاربران اعتمادشان را از دست می‌دهند؛ یا در مواردی که سرور را خاموش می‌کنند، رتبه وب‌سایت در الکسا پایین می‌آید. البته با شرایط ایجادشده، دیگر یک قاضی یا مرجع نمی‌تواند به تنهایی حکم فیلترینگ بدهد و اینها نکات مثبتی است که از تعامل صنف و نهادها ایجاد شده است.
محمدباقر اثنی‌عشری ، بیان این‌که تشکل صنفی همیشه یک واسطه بین دولت و بخش خصوصی است، اظهار کرد: فلسفه بخش خصوصی این است که برای خواسته‌ها و نیازهایش جمع شود، در آن صورت پخته‌تر و کامل‌تر شده و مخاطراتش هم کمتر می‌شود. ما هم تمام تلاشمان این بوده که این فاصله را پر کنیم و بیشتر به صنف و بخش خصوصی متصل هستیم تا دولت.
وی ادامه داد: البته اخیرا ارتباطاتمان با دولت کمی بیشتر شده آن هم به این خاطر که کار بیش‌تری داریم، اما صنف هم بزرگ‌تر شده است. ما در دور اول ۹۰۰ عضو داشتیم، دو سال پیش ۱۴ هزار عضو داشتیم و اکنون ۱۷ هزار عضو داریم، بدون سیاست‌های اجباری. روزی که سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور (نصر) شروع به کار کرد، ما بخش‌های سخت‌افزار، نرم‌افزار و اینترنت را داشتیم ، اما اکنون ۲۰ کمیسیون تخصصی داریم که هر کدام مسائل و خواسته‌هایی دارند. از جمله آنها کمیسیون‌های خدمات ماهواره‌ای، امنیت فضای، تولید تبادل یا کمیسیون آموزش هستند . سازمان نصر، کل حوزه ICT را پوشش داده و اپراتورها و مخابرات هم عضو سازمان هستند و هر کدام خواسته‌ای دارند.
تلاش برای اصلاح روند واردات تجهیزات
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور با اشاره به کمیسیون شبکه سازمان نصر بیان کرد: تجهیزات شبکه باید طبق قوانین سازمان تنظیم مقررات ارتباطات تایید نمونه شوند و این تایید نمونه طبق آیین‌نامه‌ای انجام می‌شود که ۱۲ سال پیش تصویب شده است. به دلیل مشکلاتی که شرکت‌ها داشتند، کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در حال تهیه آیین‌نامه دیگری است و ما در حال مذاکره با رگولاتوری هستیم تا شرایطی را ایجاد کنیم که واردکنندگان و تولیدکنندگان ما بتوانند برای عرضه محصولات باکیفیتشان زمان و هزینه زیادی صرف نکنند. کالا ممکن است ماه‌ها در گمرک بماند و هزینه‌های زیادی برایش شود، در حالی که با اصلاح روش‌ها می‌توان این روند را بهتر و منظم‌تر انجام داد.
اثنی‌عشری درباره انتقادات سازمان نصر به پیش‌نویس کمسیون تنظیم مقررات ارتباطات درباره تایید نمونه تجهیزات شبکه اظهار کرد: ما یک پیش‌نویس تهیه کردیم و رگولاتوری هم یک پیش‌نویس داشت. آنها بخشی از پیشنهادهای ما را پذیرفتند و بخشی را نپذیرفتند. مذاکرات اکنون به صورت رفت و برگشتی ادامه دارد. ما حداقل‌هایی را برای خودمان قائلیم و طبق آخرین جلسه با رگولاتوری، کمیسیون شبکه نصر در حال کار روی نامه‌ای است که آخرین درخواست ماست؛ این مذاکرات شش ماه طول کشیده و امیدواریم به یک نتیجه قابل قبول برسیم.
وی در پاسخ به این‌که آیا تولیدکنندگان تجهیزات هم عضو سازمان نصر هستند، گفت: تولیدکنندگان ما در بخش سخت‌افزاری اگرچه محدود، اما عضو سازمان هستند. معمولا در کالاهایی که ما تولیدکننده داخلی داشته باشیم، به دلیل اختلاف ارزش، وارداتی نداریم و واردات عمدتا برای کالاهایی است که تولید داخل نداریم.
درصد خرابی واردات قانونی پایین است
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور با بیان این‌که هر کالایی که وارد یا تولید شود، باید به مدت یک هفته تا سه ماه در آزمایشگاه باشد و بیش از ۱۰ میلیون تومان تست نمونه بدهد، افزود: ما درخواست داریم که آمار خرابی کالاهایی که طی این ۱۲ سال تست شده را منتشر کنند، زیرا می‌دانیم درصد خرابی بسیار پایین بوده است.
اثنی‌عشری ادامه داد: واردکنندگان قانونی و شفاف، معمولا تخلف نمی‌کنند و جنس معیوب نمی‌آورند. اگر این آمار را منتشر کنند، نگاه‌ها عوض می‌شود. درحالی که در همین دوره در خود سازمان تنظیم مقررات ارتباطات، کالای فیک هم مورد استفاده قرارگرفته است. مسیر واردکننده قانونی مطمئن است و تایید نمونه‌اش را می‌گیرد، اما کالایش باید چند ماه در گمرک بماند و کلی هزینه بدهد تا مجوز بگیرد، اما کسی که کالای فیک دارد، مسیر قاچاق را طی می‌کند، این‌جاست که ما آدم‌های خوب را تنبیه می‌کنیم و به آدم‌های بد جایزه می‌دهیم.
وی با بیان این‌که کاهش زمان صدور مجوز، روی هزینه تاثیر می‌گذارد، گفت: اولین کاری که سازمان در اسفند ۹۶ انجام داد، این بود که تعرفه واردات لپ‌تاپ را به ۲۵ درصد رساند. در جلساتی که با تولیدکننده گذاشتیم، متوجه شدیم تنها دستگاه‌های ALL in one تولید می‌شود و نه لپ‌تاپ، بنابراین توافق کردیم که وقتی بازار تولیدکننده ندارد یا به آن حد نیست که نیاز بازار را تامین کند، دلیلی ندارد که تعرفه ۲۵ درصد باشد و درصورت تعرفه بالای واردات، اقدام به قاچاق می‌کنند.
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور ادامه داد: این درخواست را به کمیسیون ماده یک وزارت صنعت بردیم و هم واردکننده و هم تولیدکننده رای دادند که تعرفه کاهش پیدا کند که در نتیجه به پنج درصد رسید. اثر این موضوع در بازار این بود که ۸۰ درصد واردات قاچاق لپ‌تاپ در سال ۹۶، به ۱۰ درصد رسید و الان هم می‌گویند کلا قاچاق نمی‌شود. البته کاهش تعرفه واردات با نوسانات نرخ ارز مواجه شد و اما با وجود افزایش نرخ ارز، این کالا کمتر گران شد زیرا اگر قرار بود تعرفه ۲۵ درصدی برای آن اعمال شود، ۲۰ درصد بیشتر گران می‌شد. تولیدکننده ALL in one هم الان تولید می‌کند و تعرفه وارداتش هم همان ۲۵ درصد است.
همه درست می‌گویند اما کسی حاضر نیست مصالحه کند
اثنی‌عشری درباره نقش سازمان نصر در واردات گوشی، بیان کرد: گوشی و اپراتورهای تلفن و مخابرات زمانی تنها در حوزه صدا فعال بودند و صنعت مخابرات از صنعت آی‌تی کاملا جدا بود. با اتفاقاتی که افتاده اپراتورهای تلفن بخش عمده‌ای از درآمدشان مربوط به ترافیک دیتاست، مخابرات دیتا می‌فروشد و موبایل بخشی از ابزارهای آی‌تی شده است. توسعه استارت‌آپ‌ها هم از وقتی شروع شد که اینترنت نسل سه و چهار آمد. بنابراین اکنون ICT به هم چسبیده است و نمی‌توان گفت مخابراتی‌ها بدون آی‌تی هستند. بسیاری از شرکت‌هایی که کار موبایل می‌کنند، عضو سازمان هستند و کار آی‌تی هم انجام می‌دهند، اما اینطور نیست که یک کمیسیون تحت عنوان واردکنندگان موبایل داشته باشیم.
وی با اشاره به مشکلات اپراتورهای ثابت، اظهار کرد: یکی از شاخص‌های توسعه ICT برای ایران، اینترنت ثابت است. فناوری اطلاعات ایران در نیروی انسانی، شبکه و موارد دیگر خوب است، اما یکی از پایین‌ترین شاخصه‌هایمان اینترنت ثابت است. ما در اینترنت ثابت یک عقب‌افتادگی داریم که علت‌های متفاوتی دارد؛ یکی از علت‌هایش این است که سرمایه‌گذاری در بخش اینترنت ثابت به دلیل سیاست‌های قیمتی به شدت کاهش پیدا کرده و این‌که ارائه دهندگان خدمات اینترنت ثابت (FCP) سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و برخی ریزش مشتری و برخی کاهش درآمد و برنامه خروج از بازار دارند.
رئیس سازمان نصر با بیان این‌که هنوز در این زمینه به مدل برد-بردی نرسیده‌ایم، گفت: به هر حال قیمت اینترنت موبایل در ایران ارزان است. کیفیت خوبی هم دارد. اینترنت ثابت به این خاطر که شبکه سیم مسی و کلا مراکز تلفن در اختیار شرکت مخابرات است، برای توسعه محدودیت دارد. از طرفی سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای نسل پنجم (۵G) ، عمدتا در این زمینه است. اینها گلوگاه‌های توسعه در بخش آی‌سی‌تی هستند؛ در این باره در حال مذاکره با وزارتخانه هستیم، البته نظراتمان به هم نزدیک نیست. این موضوع از آن داستان‌هاست که همه درست می‌گویند اما هیچ‌کس حاضر نیست که مصالحه کند.
قیمت اینترنت موبایل قابل رقابت نیست
اثنی‌عشری با بیان این‌که اپراتورهای ثابت و شرکت‌های FCP یک دوران طلایی داشتند، افزود: قبلا زمان زیادی صرف گرفتن یک خط برای اینترنت ثابت می‌شد، از طرفی اینترنت ثابت تنها سرویسی است که شما پولش را زودتر پرداخت می‌کنید، آب، برق، گاز و حتی اینترنت موبایل را ابتدا مصرف و بعد هزینه‌اش را پرداخت می‌کنید. در برهه‌ای در زمان گذشته، دوران خوبی برای اینترنت ثابت وجود داشت و توسعه هم بود، اما با آمدن اینترنت موبایل و کیفیتی که داشت و قیمتش هم قابل رقابت نبود، شرایط تغییر کرد.
وی با انتقاد از نحوه قیمت‌گذاری در اپراتورهای موبایل، بیان کرد: همه جای دنیا اینترنت موبایل برای کار مسنجرها و ای‌میل مثل پیامک قیمت پایینی دارد، اما زمانی که بخواهید فایل دانلود کنید، قیمت بالا می‌رود، درحالی که در ایران همه قیمت‌ها یکسان است. شرکت‌های FCP معتقدند اپراتورها روی ویس سود می‌برند و روی دیتا قیمت‌ها را دامپ می‌کنند، اما اپراتورها این موضوع را تکذیب می‌کنند. اینها باعث شده یک کلاف سردرگم ایجاد شود و البته ما معتقدیم لزوما با افزایش قیمت مساله حل نمی‌شود.
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور ادامه داد: پیشنهاد ما این است که تمام بازیگران از اپراتورهای ثابت، اپراتورهای موبایل، مخابرات، رگولاتوری و وزارتخانه روی یک سند جامع با هم به توافق برسند و هر کسی حاضر شود یک نقش را بپذیرد. اگر تعرفه‌ها را دوبرابر یا نصف کنید، درصورتی که مخابرات حاضر نباشد در این شبکه همکاری کند، اتفاقی نمی‌افتد. بنابراین لازم است همه بازیگران به یک تفاهم ملی برسند.
سیم مسی نمی‌تواند هشت مگابیت سرعت ارائه دهد
اثنی‌عشری با اشاره به نقش مخابرات در ارائه تجهیزات به شرکت‌های FCP، اظهار کرد: مخابرات بخش زیادی از تجهیزات را در اختیار دارد و بحث انحصار نیست. ما یک شبکه مسی در کشور داریم که در اختیار مخابرات است. اگر بخواهید از روی خط تلفن‌تان اینترنت بگیرید، مخابرات با استفاده از سیم مسی، این ارتباط را ایجاد می‌کند که اپراتور بتواند به شما اینترنت بدهد. اگر بخواهید اینترنت با سرعت بالا مثل ۸ مگابیت ارائه دهید، باید تا اولین کافوی نزدیک خانه فیبر و از آن جا به بعد سیم مسی داشته باشید، در حالی که شبکه سیم مسی در بسیاری از موارد حتی یک مگابیت هم نمی‌تواند به شما سرعت بدهد.
وی با بیان این‌که مخابرات فیبر نوری دارد و خیلی جاها هم از آن استفاده می‌شود، افزود: منتهی رساندنش به تمام مشترکان و خانه‌ها هنوز میسر نیست. در شهرستان‌ها هم شبکه فیبر وجود دارد، شهرداری هم شبکه فیبر دارد و دوربین‌ها و چراغ‌ها هم دارای شبکه فیبر اختصاصی شهرداری است، فیبر نوری را در اپراتورهای اینترنت ثابت هم در چند شهر به صورت پایلوت اجرا کردند تا بتوانند با استفاده از امکانات مخابرات به مردم اینترنت پرسرعت بدهند.
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور ادامه داد: شبکه فیبر نوری دست مخابرات است و فیبررسانی شروع شده اما مشکل زیاد است و در شهرها هم مشکلاتی وجود دارد که هنوز اجرایی نشده که بخشی مربوط سرمایه‌گذاری است، در مواردی هم اپراتورها پولشان را گذاشتند و تجهیزاتشان را آوردند اما پیچیدگی‌های اداری در سازمان‌ها از شهرداری ، مخابرات و رگولاتوری وجود دارد.
نگهداری از دیتاسنتر اصول خود را دارد
او با بیان این‌که دستگاه‌های دولتی در مقاطع مختلف دیتاسنتر ایجاد کردند، گفت: نگهداری دیتاسنتر از نظر سرمایش، گرمایش و ایمنی و آتش‌سوزی و محافظت‌های مختلف یک سری اصول دارد؛ هر اداره و وزارتخانه و بانکی برای خودش یک تعداد سرور خریده و زیرزمین اتاقی را هم پیدا کرده و دیتای مردم آنجاست، در حالی که بسیاری از سرورروم‌ها ایمنی لازم را ندارند.
وی با بیان این‌که با همکاری سازمان فناوری اطلاعات مواردی را درباره استاندارد مراکز داده تهیه می‌کنیم، افزود: می‌خواستند مراکز داده را به بخش خصوصی واگذار کنند. منتهی الان به دلیل مشکلاتی که در طراحی وجود دارد، هزینه نگهداری مراکز داده، سرمایش و برق و نیروی انسانی بالاست، درحالی که درآمد کمتری دارد و اگر رایگان هم به کسی بدهند، حاضر نیست بپذیرد. این بدان معناست که مراکز داده باید یک جا تجمیع شوند.
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور ادامه داد: پیشنهاد ما به وزارتخانه این بود که مصوبه‌ای را در دولت بگیرند که خرید تجهیزات را برای دستگاه‌های دولتی ممنوع کنند و به صورت خرید خدمات باشد. اگر یک دستگاه دولتی نیاز دارد که از یک مرکز داده استفاده کند، بخش خصوصی مراکز داده دارد که ظرفیت هم دارند و می‌توان از آنها استفاده کرد.
بیستون؛ طراحی برای توسعه صنعت فاوا
اثنی‌عشری با اشاره به طراحی برنامه بیستون در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، بیان کرد: این طرح، برنامه توسعه صنعت فاوای کشور است. هدف ما این است که تا ۱۴۰۱ اندازه بازار را دو برابر کنیم. برای این کار، مشکلات بخش از شبکه و FCPها، سخت‌افزار و نرم‌افزار را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که اگر بخواهیم بازار را دو برابر کنیم، مجبوریم موارد بسیاری را در نظر داشته باشیم.
وی ادامه داد: در بیستون ۲۰ محور راهبردی تعیین کردیم که از استارت‌آپ‌ها شروع می‌شود، می‌خواهیم از ۵۰۰ استارت‌آپ پنج استارتاپ را آنقدر بزرگ کنیم که وارد بورس شوند، بحث‌های دیگری هم وجود دارد که یکی مربوط به ترندها و فناوری‌های آینده‌نگر که شامل ۵G هم می‌شود. اینترنت نسل پنج، اینترنت اشیا و داده‌های بزرگ و هوش مصنوعی از مواردی هستند که در چهار سال آینده شکل بازار را عوض می‌کنند.
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور ادامه داد: آقای جهرمی و فیروزآبادی سند بیستون سازمان را به صورت نمادین امضا کردند و قول دادند که آن را بررسی کنند و بخش دولتی هم این برنامه را بپذیرد و تعاملی بین دولت و بخش خصوصی با یک هدف مشترک صورت بگیرد. ما می‌خواهیم طی چهار سال آینده این کار را انجام دهیم، این برنامه به وزارتخانه رفته و رویش کار می‌شود و ما هم امیدواریم زودتر تصویب شود که بتوانیم سریع‌تر جلو برویم.
داستان ۱۰ ساله امضای الکترونیک
اثنی‌عشری با اشاره به موضوع امضای الکترونیک بیان کرد: امضای الکترونیک یک داستان ۱۰ ساله دارد که چند باری برای آن تلاش شده اما شکست خورده است. وقتی شما می‌خواهید نامه‌ای برای یک سازمان بفرستید، آن را می‌نویسید، امضا و فکس می‌کنید، سازمان هم آن را اسکن می‌کند و در اتوماسیون اداری می‌گذارد و برای جواب همین مراحل را طی می‌کند. این کار را می‌شود با پروتکلی انجام داد که نامه در اتوماسیون ارسال شود و وقتی که شما نامه‌ای را برای سازمان فرستادید، نسبت به اعتبار امضایش اطمینان وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: البته در حال حاضر مرکز توسعه تجارت الکترونیک که مسوول امضای الکترونیک است، اقدامات خوبی انجام داده است. ما با افتای ریاست جمهوری و سازمان امور استخدامی هم جلساتی داریم که در نرم‌افزارهای اتوماسیون اداری، به شکل نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری توکن یا کلیدی تعریف شود که امضای معتبر دیجیتالی داشته باشد. همکاران ما در حال تهیه نرم‌افزارهایشان هستند و همین حالا هم در اکثر سازمان‌ها اتوماسیون وجود دارد و از امضای الکترونیکی استفاده می‌شود.
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که تکنولوژی خیلی سریع عوض می‌شود؛ مشکل ما با دولت، کندی کار است. یک اتفاق ساده که می‌خواهد بیفتد، درگیر بروکراسی است. مردم منتظر نمی‌مانند شما تصمیم بگیرید؛ برای مثال دیدیم که تاکسی اینترنتی را درست کردند و حالا دولت باید به دنبال قانون‌گذاری برایش باشد؛ زیرساخت‌ها ایجاد می‌شود، چون تکنولوژی یک سری الزامات دارد و اگر هم شما کاری نکنید، مردم می‌کنند.
شاخص آی‌تی سال گذشته، ۶.۴ درصد مثبت بود
اثنی‌عشری با اشاره به نقش آی‌تی در توسعه اقتصاد کشور بیان کرد: رشد اقتصاد ملی سال گذشته، به صورت متوسط چهار درصد منفی بود، یعنی اقتصاد ایران چهار درصد کوچک شد، درحالی که متوسط شاخص آی‌تی ۶.۴ درصد مثبت بود، آن هم در شرایطی که وضعیت رشد فولاد، سیمان، خودروسازی، نفت، کشاورزی و همه چیز منفی بوده است و این اهمیت آی‌تی را نشان می‌دهد.
وی در پاسخ به نقش استارت‌آپ‌ها در اقتصاد فناوری اطلاعات، اظهار کرد: سازمان نصر و نمایشگاه الکامپ در استارت‌آپ‌ها خلاصه نمی‌شوند؛ برای مثال سالن استارز، ۲۵ درصد فضای نمایشگاه است و ۷۵ درصد شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ هستند. ما هنوز هم معتقدیم بخش بزرگی از گردش بخش آی‌تی در شرکت‌های متوسط و کوچک است و در عین حال استارت‌آپ‌ها با رشد سریع بالا می‌آیند. البته اینطور نیست که همه کار را بتوان دست استارت‌آپ‌ها سپرد، باید به همان اندازه که هستند بهشان توجه و به رشدشان نگاه کرد تا بتوانند نقش‌آفرینی کنند.
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در ادامه با بیان این‌که در همه جای دنیا قاعده ریزش و رویش وجود دارد، گفت: یک سری شرکت هستند که نمی‌توانند با تغییرات هماهنگ شوند و حذف می‌شوند. مثلا IBM، سال‌ها بزرگ‌ترین شرکت آی‌تی بود و اکنون شرکت‌های کوچکی مثل اپل، گوگل و مایکروسافت بالا آمدند و اینها هم یک دوره‌ای دارند.
صادرات سخت‌افزار داریم، اما به صورت محدود
اثنی‌عشری با اشاره به صادرات تجهیزات رایانه‌ای در کشور اظهار کرد: با اختلاف نرخ ارز موجود، طبیعتا یکی از انگیزه‌ها و محورهای ما در بیستون توسعه صادرات است. سال گذشته دو وزیر عراق و افغانستان به سازمان نصر آمدند و درباره بسترهای موجود برای صادرات، صحبت کردیم. در این راستا یک ماه پیش نمایشگاهی در افغانستان برگزار شد، در آینده هم نمایشگاهی در عراق داریم و فرصت‌هایی وجود دارد که با تفاوت نرخ ارز بتوانیم، اقدام به صادرات کنیم. در حال حاضر صادرات سخت‌افزار از شبکه و رک و تجهیزات مخابراتی داریم، اما محدود است. اگر یک تولیدکننده بداند محصولی برایش صرفه اقتصادی دارد، اقدام به تولید می‌کند و سازمان و دولت هم از او حمایت می‌کنند.
وی گفت: ما اکنون در برخی از صنایع مخابرات تحریم هستیم که زمانی نبودیم، زیمنس اینجا بود، آلکاتل و نوکیا بودند، اما در فناوری اطلاعات از اول انقلاب تا الان تحریم هستیم؛ هیچ‌وقت در هیچ شرایطی قبل و بعد از برجام شرکت‌های بزرگ آمریکایی و اروپایی به ایران وارد نشدند، IBM سال ۶۰ وقتی از ایران رفت، دیگر برنگشت؛ مایکروسافت، اپل و گوگل هیچ وقت در ایران نبودند و تمام اتفاقاتی که در آی‌تی در زمینه خدمات رخ داده، توسط خود مردم و بخش خصوصی ایجاد شده است.
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور ادامه داد: ما نمونه‌های آمازون، یوتیوب، اوبر و گوگل‌پلی را در ایران داریم؛ می‌توان کتاب گرفت، بلیت خرید، سفر رفت، تئاتر رزرو کرد و همه‌اش در داخل انجام می‌شود. اینها محصولات بومی هستند، اما جذابیتشان برای بازار عراق، ترکیه، افغانستان و آذربایجان این است که ما دانش فنی مثلا شبکه توزیع فروشگاهی را در کشور خودمان داریم. هیچ کدام از این سرویس‌ها خارجی نیست و کیفیت بعضی از این خدمات با نمونه‌های خارجی‌اش تفاوت چندانی ندارد. توسعه‌دهندگان داخلی هم معمولا راه‌حل مشکلات را پیدا می‌کنند؛ خصوصا درباره اندرویدی‌ها کمترین مشکلات وجود دارد.
کسب‌وکارهایی که با یک دکمه خاموش می‌شوند
اثنی‌عشری با اشاره به مشکلات موجود برای کسب‌وکارهای حوزه آی‌تی بیان کرد: مسائلی که مثلا برای vodها و وس وجود دارد، صفر و صدی نیست، یک سری شرکت‌ها کار سالم می‌کنند، سرویس‌هایی هستند که مردم به آنها نیاز دارند و نمی‌شود گفت همه وس‌ها یا همه vodها بد یا همه استارت‌آپ‌ها خوب هستند، بلکه هر کدام باید معیارهای خودش را داشته باشد.
وی ادامه داد: یکی‌از مشکلات ما در سال گذشته فیلترینگ بود که اکنون در تعامل با دادستانی رفع شده است. زمانی که بخواهند مغازه‌ای را ببندند، باید به افراد اخطار دهند و ابتدا برای چند روز تعطیل کنند و برای تعطیلی همیشگی باید خلاف بزرگی وجود داشته باشد، اما کسب‌وکارهای آی‌تی را که گاهی ۱۰۰ نفر در آنها کار می‌کنند، می‌توان با یک دکمه خاموش کرد.
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور خاطرنشان کرد: زمانی که یک کسب‌وکار آی‌تی به مدت دو روز فیلتر می‌شود، کاربران اعتمادشان را به آن از دست می‌دهند، یا در مواردی که سرور را خاموش می‌کنند، رتبه وب‌سایت در الکسا پایین می‌آید. به هر حال باید یک جایی این مسوولیت را بپذیرد، البته با شرایطی که اکنون ایجاد شده، دیگر یک قاضی یا مرجع نمی‌تواند به تنهایی حکم فیلترینگ دهد و اینها نکات مثبتی است که از تعامل صنف و نهادها ایجاد شده، هرچند هنوز هم مشکلاتی وجود دارد.
لینک خبر در خبرگزاری ایسنا https://www.isna.ir/news/98072719940/
